Artstoves

Bij een tegelkachel gaat het om materiaal dat goed warmte op kan nemen en vast kan houden. De warmte komt dan van het op de juiste wijze verbranden van goed stookhout.

In de kachel is een speciale plaats gebouwd waar het vuur gemaakt kan worden. Deze vuurplaats wordt van chamotte stenen gebouwd, die goed bestand zijn tegen zeer hoge temperaturen. In de vuurplaats wordt een hoeveelheid hout onder fel vuur verbrand. De warmte die hierbij vrij komt wordt door een labyrint in de kachel geleid. Op de weg naar buiten verwarmen de hete rookgassen de massa van de kachel. Als het vuur allang uit is en de houtskool volledig tot as is vergaan, is de kachel nog steeds warm en blijft hij de ruimte verwarmen met aangename stralingswarmte.

 

Stralingswarmte

Hedendaagse verwarmingssystemen verwarmen een huis of een kamer hoofdzakelijk door middel van convectie: het opwarmen van de lucht. Convectie veroorzaakt een constante luchtstroming in huis, omdat warme lucht wordt opgestuwd en koele lucht wordt aangezogen. Een eerste gevolg is dat de warme lucht naar het plafond stijgt, terwijl de mensen die ze moet verwarmen zich op de vloer bevinden. Dat is weinig efficiënt.

De tegelkachel verwarmt daarentegen vooral door middel van stralingswarmte: infraroodstraling, vergelijkbaar met zonnewarmte. Een tegelkachel verwarmt niet zozeer de binnenlucht, maar de vloer, de muren, de meubels en de mensen in de kamer. Die objecten stralen op hun beurt die warmte weer uit – hetzelfde effect als na een hete zomerdag, wanneer de muren en straatstenen in de stad de opgeslagen warmte van de zon slechts traag weer vrijgeven.

Omdat de warmte niet opstijgt, wordt de energie veel efficiënter benut. De warmte wordt gelijkmatig over de hele kamer verdeeld, in plaats van naar het plafond te stijgen (of via een open trap naar de bovenverdiepingen). Daarom kan je ook zonder problemen boven een raam openzetten om te ventileren, zonder dat er warmte ontsnapt.

 

Steen versus metaal

Het meest essentiële kenmerk van de tegelkachel is dat hij gemaakt is uit steen, terwijl al onze moderne verwarmingsmiddelen zijn gemaakt uit metaal (plaatijzer of gietijzer). Een tegelkachel is meestal opgebouwd uit vuurvast leem, beton of metselwerk (kleisteen of chamotte), afgewerkt met keramische tegels, leem, bakstenen, speksteen, natuursteen etc.

Het verschil in materiaalkeuze is cruciaal. Metaal warmt snel op, maar het koelt ook snel weer af, zodat een metalen houtkachel continu gestookt moet worden. Steen heeft meer tijd nodig om warm te worden, maar houdt die warmte vervolgens wel veel langer vast. In een tegelkachel wordt slechts één of twee keer per dag gedurende korte tijd een vuur gestookt van een of twee uur, afhankelijk van de grootte van de kachel, de heersende buitentemperatuur en de gewenste binnentemperatuur. Een tegelkachel of speksteenkachel van gemiddelde afmetingen straalt vervolgens zo’n 12 uur warmte uit.